Aby zrozumieć fizjologię różnych rodzajów pracy mięśniowej, zacznijmy od podstaw. Na przykład gdy wykonujecie unoszenie przedramion ćwicząc bicepsy, to w trakcie podnoszenia sztangi lub sztangielki bicepsy kurczą się i skracają. Jest to koncentryczna lub, inaczej mówiąc, pozytywna faza ruchu. Natomiast w trakcie powolnego opuszczania ciężaru i stawiania oporu mięsień wydłuża się. Wtedy rozwija się jego siła! Ta faza opuszczania ciężaru jest właśnie ekscentryczną lub inaczej – negatywną pracą mięśni. Te dwa różne rodzaje pracy tradycyjnie łączone są z koncentrycznym i ekscentrycznym „kurczeniem się” mięśni.
Użyta tu terminologia jest nieco myląca, gdyż mięsień nie kurczy się w trakcie pracy ekscentrycznej. Wręcz odwrotnie -wydłuża się! Dalsze przykłady: w ćwiczeniach na tricepsy, związanych z prostowaniem rąk na wyciągu pionowym, mięsień pracuje koncentrycznie podczas fazy wypychania (prostowania rąk do dołu) -w której część stosu obciążników unosi się ekscentrycznie w trakcie opadania stosu.
W przysiadach, w trakcie obniżania bioder korzysta się z pracy ekscentrycznej. Podczas wstawania zaś mięśnie czworogłowe wykonują pracę koncentryczną. Jest oczywiste, że jeśli stosujemy swobodne ciężary, to w związku z działaniem sił grawitacyjnych, siła wywierana na mięśnie jest zawsze taka sama podczas koncentrycznej, jak i ekscentrycznej fazy ruchu. Powinno się zawsze pamiętać o tym prostym fakcie, gdy mówi się o korzyściach związanych ze swobodnymi ciężarami w odróżnieniu od maszyn treningowych, które oparte są na innych zasadach generowania oporu.
Do wykonywania pracy ekscentrycznej potrzebna jest znacznie mniejsza liczba impulsów elektrycznych wysyłanych z układu nerwowego do mięśni niż przy ćwiczeniu z takim samym ciężarem w sposób koncentryczny. Interpretowano to w ten sposób, że podczas działania ekscentrycznego mniejsza liczba jednostek ruchowych lub włókien mięśniowych angażowana jest do pracy. A więc mniejsza liczba włókien mięśniowych włączanych do działania podczas pracy ekscentrycznej musi wykonać większą pracę. To prawdopodobnie pociąga za sobą większe naprężenia w tych włóknach. Wszystko się zgadza, jako że mięśnie mogą rozwijać większą siłę na jednostkę masy, gdy są rozciągane, niż gdy pozwala im się skracać. Jeśli wykorzystywalibyście te same włókna mięśniowe w danym ćwiczeniu, to można podejrzewać, że bylibyście w stanie stosować większy ciężar w ekscentrycznej niż w koncentrycznej fazie ruchu. I jest to również znana sprawa. Większość ludzie jest znacznie silniejsza w działaniu ekscentrycznym niż w koncentrycznym.
